Hành trình viết một cuốn tiểu thuyết hay bất kỳ dự án sáng tạo quy mô lớn nào cũng tiềm ẩn sự hỗn loạn. Ghi chú rải rác ở khắp mọi nơi, ý tưởng nửa vời nằm trong đủ loại ứng dụng ghi chú đã tải về. Đã đến lúc tìm kiếm một công cụ có thể tập hợp mọi thứ vào một nơi duy nhất và giúp quy trình làm việc trở nên khoa học, hiệu quả hơn.
Logseq chính là giải pháp đó – một ứng dụng ghi chú và phác thảo mã nguồn mở được thiết kế đặc biệt cho các quy trình tư duy mạng lưới. Ban đầu, tôi không kỳ vọng nhiều, nhưng Logseq đã chứng tỏ mình là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất mà tôi từng sử dụng. Bộ tính năng của nó hoàn toàn phù hợp với nhu cầu của một nhà văn. Dưới đây là cách Logseq đã giúp tôi hoàn thành cuốn tiểu thuyết của mình.
Động não phi tuyến tính: Liên kết mọi ý tưởng dễ dàng
Viết tiểu thuyết không phải là một quá trình thẳng tắp; ý tưởng thường xuất hiện một cách ngẫu nhiên, từ một cú twist bất ngờ, một chi tiết bối cảnh cho đến một câu thoại chưa biết đặt vào đâu. Điều tôi yêu thích ở Logseq ngay lập tức là tôi không cần phải sắp xếp bất cứ điều gì để bắt đầu sử dụng nó một cách hiệu quả. Tôi chỉ cần ghi lại một suy nghĩ vào phần ghi chú hàng ngày (mục Journal), liên kết một tên hoặc khái niệm bằng cú pháp [[hai dấu ngoặc vuông]], và tiếp tục với ý tưởng tiếp theo.
Sau này, tôi có thể dễ dàng tìm thấy mọi nơi mình đã đề cập đến ý tưởng đó. Cách làm này vượt trội hơn hẳn so với việc sử soát một tài liệu khổng lồ hay hàng đống ghi chú dán, đồng thời là một phương pháp tuyệt vời để nhanh chóng gợi nhớ các chi tiết trong quá khứ nhằm duy trì tính nhất quán cho tác phẩm. Logseq thúc đẩy quá trình động não tự do và kết nối, cho phép tư duy sáng tạo phát triển mà không bị giới hạn bởi cấu trúc truyền thống.
Sắp xếp và quản lý ý tưởng hiệu quả với thẻ (Tags)
Khi số lượng ghi chú ngày càng nhiều lên, việc tìm kiếm các luồng ý tưởng cụ thể có thể trở nên phức tạp. Đây chính là lúc tính năng thẻ (tags) phát huy tác dụng. Trong Logseq, bạn có thể gắn thẻ cho bất kỳ từ hoặc đoạn văn bản nào, và nó ngay lập tức trở thành một mục có thể tìm kiếm và nhóm lại.
Ví dụ, tôi thường gắn thẻ #chưa_giải_quyết cho những cảnh hoặc cốt truyện còn dang dở. Khi tìm kiếm thẻ đó, tôi sẽ được dẫn đến một danh sách tất cả các khối (block) có cùng thẻ. Đây là cách tuyệt vời để theo dõi những cảnh cần được chú ý nhiều hơn hoặc nhóm các phân đoạn có liên quan đến nhau. Để việc này trở nên dễ dàng hơn, tôi đã cài đặt plugin Tags, bạn có thể tìm thấy trong Settings > Plugins và tìm kiếm “tags”. Plugin này cung cấp một cách trực tiếp để tìm kiếm các thẻ cụ thể và xem tất cả chúng được sắp xếp gọn gàng.
Xây dựng cấu trúc tác phẩm bằng hệ thống Outline mạnh mẽ
Logseq được xây dựng dựa trên triết lý “outliner-first”, và đây cũng là điểm nhấn chính của ứng dụng này. Mọi ghi chú đều là một bullet point (còn gọi là block) mà tôi có thể mở rộng, thu gọn hoặc lồng ghép vào nhau. Tính năng này vô cùng hữu ích cho việc viết sáng tạo, vì nó cung cấp một cách để bạn tổ chức các cảnh và chương truyện có nhiều nhánh phức tạp.
Ví dụ, tôi có thể tạo một cấu trúc phân cấp gồm Chương > Cảnh 1 > Ai tham gia > v.v., và tiếp tục phân nhánh theo ý muốn. Khi cần tập trung vào một phần khác, tôi có thể thu gọn toàn bộ cấu trúc đó. Nó giống như tính năng Binder của Scrivener, nhưng nhanh hơn và linh hoạt hơn rất nhiều. Việc sắp xếp lại các block cũng cực kỳ dễ dàng; chỉ cần kéo và thả các bullet point mà không cần phải sao chép-dán rườm rà.
Ghi nhớ và hồi tưởng chi tiết cốt truyện với Flashcards
Viết một cuốn tiểu thuyết (hoặc bất cứ điều gì có quy mô lớn) đòi hỏi phải theo dõi một lượng chi tiết chóng mặt: dòng thời gian, lịch sử nhân vật, thuật ngữ được tạo ra. Hệ thống Flashcard của Logseq được thiết kế để học tập và ghi nhớ, rất hữu ích cho sinh viên, nhưng cũng là một tài sản quý giá cho các quy trình làm việc phi học thuật như viết sáng tạo. Nó cho phép tôi biến các ghi chú thụ động thành trí nhớ chủ động.
Bất kỳ block nào cũng có thể trở thành một flashcard chỉ bằng cách gắn thẻ #card vào đó. Logseq sẽ tự động thêm nó vào hệ thống lặp lại. Khi tạo một thẻ từ block của mình, bạn có thể nhấn Tab để thêm một dòng thụt vào dưới bullet với một bullet point khác. Thiết kế này có nghĩa là bullet trên cùng là một câu hỏi và bullet thụt vào là câu trả lời, bạn có thể xem lại trong mục Flashcards. Tuy nhiên, tôi sử dụng nó để xem xét các chi tiết mở rộng về những mẩu thông tin ngắn.
Vì vậy, flashcard của tôi có thể là “tình tiết cao trào”, và khi nhấp vào Show Answer, nó sẽ tiết lộ bất kỳ chi tiết nào tôi đã ghi chú cho tình tiết đó. Việc thực hiện lặp đi lặp lại giúp tôi ghi nhớ tất cả các chi tiết của câu chuyện.
Trực quan hóa toàn bộ câu chuyện bằng Graph View
Khi tôi bắt đầu xây dựng các trang nhân vật, các điểm cốt truyện và thế giới quan, Graph View dần dần giúp tôi lập bản đồ cấu trúc tổng thể của câu chuyện. Khả năng thu nhỏ và nhìn thấy các mối liên hệ một cách trực quan giúp tôi phát hiện ra những lỗ hổng và cơ hội mà bạn có thể bỏ lỡ trong một tài liệu tuyến tính. Hơn nữa, bạn có thể xuất biểu đồ của mình dưới dạng hình ảnh để tham khảo bất cứ lúc nào mà không cần mở Logseq.
Biểu đồ liên kết Logseq (Graph View) giúp nhà văn hình dung cấu trúc tổng thể cốt truyện
Logseq không chỉ giúp tôi sắp xếp mọi thứ, mà còn mang đến một góc nhìn mới về quy trình viết của tôi. Các ý tưởng và mối liên hệ trở nên dễ theo dõi hơn nhiều với các tính năng liên kết [[brackets]] và thẻ #tags. Đặc biệt, Graph View là một yếu tố “thay đổi cuộc chơi” đối với việc hình dung bố cục trực quan của các chi tiết câu chuyện. Nếu bạn đang viết một dự án lớn, Logseq chắc chắn có thể là người bạn đồng hành sáng tạo hoàn hảo. Hãy khám phá và chia sẻ trải nghiệm của bạn với Logseq nhé!