Mỗi khi một thế hệ CPU hoặc GPU mới ra mắt, người dùng PC thường dễ bị cuốn vào làn sóng FOMO (Hội chứng sợ bỏ lỡ) làm lu mờ đi lý trí. Từ các buổi livestream công bố sản phẩm, những bài đánh giá sơ bộ, đến các bài review từ bên thứ ba và tình trạng khan hàng, mọi người đều bị cuốn vào cơn sốt. Một mặt, đây là điều chúng ta mong chờ mỗi năm hoặc hai năm, nhưng mặt khác, một sản phẩm mới lạ không tự động biến chiếc PC hiện tại của bạn thành đồ bỏ đi.
Ngay cả những người dùng có PC cấu hình cao cũng bắt đầu cân nhắc việc nâng cấp chỉ để thỏa mãn “cơn ngứa ngáy” bên trong. Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết người dùng hiếm khi cần nâng cấp PC của họ sau mỗi thế hệ. Bỏ qua cảm xúc nhất thời, chỉ có một vài trường hợp mà bạn có thể biện minh cho việc nâng cấp PC chơi game đắt tiền của mình, và đó chính xác là những gì chúng ta sẽ tìm hiểu ngay bây giờ.
1. PC của bạn đã lỗi thời theo tiêu chuẩn hiện đại
Đôi khi, nâng cấp là điều cần thiết
Việc định nghĩa sự lỗi thời của công nghệ có thể khá phức tạp, đặc biệt khi các công ty đang cố gắng hết sức để đẩy nhanh quá trình này. Tuy nhiên, đối với một chiếc PC gaming, tôi xem một chiếc PC là lỗi thời khi phần mềm hoặc phần cứng của nó đang giới hạn trải nghiệm của bạn một cách khách quan theo nhiều cách. Ví dụ, PC của bạn có thể không tương thích với Windows 11, điều này có thể khiến bạn cân nhắc nâng cấp chiếc máy cũ kỹ của mình.
Mặc dù khoảng 60% người dùng vẫn cảm thấy ổn với Windows 10, một vấn đề nghiêm trọng hơn có thể là việc GPU của bạn thiếu hỗ trợ DirectX12. Điều này có thể hạn chế hiệu suất của nhiều trò chơi hoặc thậm chí khiến bạn không thể chơi chúng. Ngay cả những GPU từ dòng Nvidia GeForce 700 (ra mắt năm 2013) hoặc AMD Radeon HD 7000 (ra mắt năm 2012) đều hỗ trợ DX12, vì vậy bạn chỉ bị buộc phải nâng cấp nếu đang sở hữu một chiếc GPU cũ hơn nữa.
Ngay cả khi phần cứng của bạn về mặt kỹ thuật vẫn tương thích với các ứng dụng hiện đại, nó có thể đã quá hạn sử dụng. Chẳng hạn, một CPU 4 nhân hoặc một GPU đời trước GTX 10 series có thể cảm thấy rất hạn chế trong các trò chơi hiện đại. Mặc dù CPU và GPU của bạn vẫn có thể chạy các tựa game cũ mà không gặp vấn đề gì, nhưng hiệu suất trong các trò chơi mới hơn có thể sẽ dưới mức chấp nhận được.
Tóm lại, nếu phần mềm hoặc phần cứng của bạn đang ngăn cản bạn chạy các trò chơi và chương trình thực sự cần thiết, không còn nhận được cập nhật driver, hoặc là nguyên nhân gây ra các sự cố crash hoặc quá nhiệt trong các trò chơi hoặc ứng dụng cụ thể, đã đến lúc bạn nên cân nhắc nâng cấp cỗ máy của mình.
2. Máy tính hoạt động ì ạch với các tác vụ cơ bản
Về mặt kỹ thuật, nó hoạt động, nhưng không thực sự hiệu quả
Bạn cũng cần xem xét hiệu suất thực tế ngoài tính tương thích kỹ thuật. Những chiếc PC 10 năm tuổi với phần cứng phổ thông, từng được coi là đủ mạnh vào thời điểm đó, có thể sẽ phải vật lộn để chạy các tác vụ hàng ngày hiện đại ở mức chấp nhận được. Bạn sẽ cảm nhận rõ điều này nhất về độ phản hồi/nhanh nhạy chung của PC khi khởi chạy chương trình, mở tệp tin hoặc đơn giản là khởi động vào màn hình desktop.
Thời gian tải game có thể trở nên khó khăn trên các ổ cứng HDD, vì chúng kém xa ngay cả một chiếc SSD SATA về tốc độ đọc/ghi. Việc nâng cấp SSD có thể là lựa chọn tốt nhất cho chiếc PC cũ của bạn. Tuy nhiên, ngay cả sau đó, RAM của bạn có thể dễ dàng bị quá tải khi chạy hai hoặc ba chương trình cùng một lúc. Các tác vụ đa nhiệm thông thường, như duyệt web trong khi đang cài đặt game ở chế độ nền, có thể làm PC của bạn chậm như rùa bò nếu bạn sở hữu một CPU cổ lỗ sĩ.
Nếu trải nghiệm PC hàng ngày của bạn tương tự như những gì tôi mô tả ở trên, thì việc nâng cấp PC không còn là một lựa chọn mà là một sự cần thiết. Điều này đúng nếu bạn muốn loại bỏ những nút thắt cổ chai về hiệu suất, giúp bạn có được trải nghiệm máy tính nhanh nhạy và mượt mà hơn.
Hình ảnh minh họa một người đang cầm ổ cứng HDD Seagate, linh kiện thường gây chậm trễ khi tải game và ứng dụng trên PC cũ.
3. Bạn thường xuyên gặp lỗi hỏng file và màn hình xanh (BSOD)
Có thể cần thay thế linh kiện
Qua nhiều năm, chiếc PC của bạn có thể phát sinh các lỗi phần mềm thường dễ khắc phục. Một lần quét SFC, một lần quét DISM, và mọi thứ trở lại bình thường. Tuy nhiên, đôi khi, hệ điều hành của bạn có thể bị hỏng nặng, khiến các giải pháp đơn giản chỉ mang tính chất tạm thời. Những lỗi này có thể tiếp tục tái diễn dưới dạng màn hình xanh (BSOD), màn hình đen hoặc lỗi khởi động lặp đi lặp lại.
Thông thường, những vấn đề sâu hơn, dai dẳng như vậy thường liên quan đến các ổ đĩa lưu trữ, RAM, bo mạch chủ hoặc CPU bị lỗi. Ổ cứng HDD hoặc SSD của bạn có thể có các bad sector hoặc bad block, ngăn chặn quyền truy cập vào một số tệp nhất định hoặc làm hỏng hệ điều hành. RAM bị lỗi cũng có thể dẫn đến các vấn đề tương tự, trong khi bo mạch chủ kém có thể gây ra một số vấn đề về điện kỳ lạ. CPU bị ép xung quá mức có thể gặp sự cố sau nhiều năm sử dụng, và việc thay thế thường là lựa chọn duy nhất.
Nếu bạn đang gặp phải những hành vi bất thường trên PC mà không thể xác định được nguyên nhân, ngay cả khi đã sử dụng nhiều công cụ chẩn đoán của Windows, và các vấn đề vẫn không biến mất, thì bạn có thể cần xem xét thay thế phần cứng. Ổ cứng HDD hoặc SSD của bạn là thủ phạm phổ biến nhất trong các trường hợp Windows thường xuyên bị lỗi, và tình trạng chậm chạp sau khi chạy một tác vụ nặng trong một thời gian có thể chỉ ra việc CPU bị throttling (giảm hiệu năng để tránh quá nhiệt) hoặc lỗi RAM.
4. Bạn cần hiệu suất cao hơn cho công việc
Không phải PC chơi game nào cũng là PC làm việc tốt
Một chiếc PC gaming chủ yếu phục vụ mục đích chơi game. Tuy nhiên, nếu bạn cũng muốn thử sức với chỉnh sửa ảnh hoặc video nhẹ, livestream game, dựng hình 3D, hoặc các tác vụ AI/ML, đặc biệt là với vai trò chuyên nghiệp, thì PC của bạn có thể cần một số trợ giúp về phần cứng. CPU có nhiều nhân và GPU mạnh mẽ hơn (thậm chí có thể là card đồ họa workstation) có thể cải thiện đáng kể hiệu suất làm việc của PC.
Việc chỉnh sửa hoặc livestream không thường xuyên có thể hoạt động tốt trên một CPU và GPU phổ thông, nhưng ngay khi bạn muốn thực hiện các tác vụ này một cách nghiêm túc, bạn có thể sẽ cần nhiều sức mạnh xử lý hơn. Xây dựng một chiếc PC workstation có thể khác với việc xây dựng một chiếc PC để chơi game, vì bạn cần một sự cân bằng khác giữa CPU và GPU, tập trung nhiều hơn vào SSD và bộ nhớ RAM, cùng với một bộ tính năng hơi khác trên bo mạch chủ.
Tuy nhiên, đối với việc nâng cấp chiếc PC gaming hiện có của bạn, bạn thường có thể cân nhắc nâng cấp CPU nếu đang sử dụng nền tảng AMD AM4 hoặc AM5, và nâng cấp GPU lên một mẫu tầm trung hoặc cao cấp. Việc nâng cấp RAM và SSD khá đơn giản nếu bo mạch chủ của bạn có khe cắm sẵn và hỗ trợ dung lượng bộ nhớ cần thiết cùng giao thức NVMe.
5. Bạn không hài lòng với hiệu suất chơi game hiện tại
Đó là một điều hiển nhiên
Dù bạn đã tự lắp ráp một chiếc PC gaming giá rẻ cách đây nhiều năm hay chiếc máy flagship từng mạnh mẽ của bạn đang dần xuống cấp, hiệu suất mà bạn nhận được trong các trò chơi hiện đại có thể không còn đủ làm bạn hài lòng nữa. Hiệu suất tối thiểu chấp nhận được thay đổi tùy theo từng người dùng, nhưng hầu hết người dùng PC có lẽ đều mong muốn đạt 60+ FPS ở cài đặt trung bình-cao (không bật Ray Tracing) trong các trò chơi hiện đại. Nếu cấu hình của bạn không đáp ứng được điều đó, thì việc nâng cấp là có thể biện minh được.
Có thể không chỉ GPU của bạn chịu trách nhiệm cho hiệu suất kém trong các trò chơi hiện đại. Một CPU cũ hơn có thể dễ dàng kìm hãm GPU của bạn hoạt động tối đa. Việc kết hợp một CPU phổ thông hoặc giá rẻ với một GPU cao cấp không phải là chiến lược tốt nhất, ngay cả khi bạn đang cố gắng tiết kiệm từng đồng. Do đó, bạn có thể cần xem xét nâng cấp cả CPU và GPU tại một thời điểm nào đó.
Một lý do khác để muốn nâng cấp có thể là bạn muốn tận hưởng một trải nghiệm chơi game thế hệ tiếp theo cụ thể mà không bị giới hạn — ví dụ như Crysis (trước đây), công nghệ Path Tracing trong Cyberpunk 2077 và Alan Wake 2, hoặc công nghệ Ray Tracing bắt buộc của Indiana Jones and the Great Circle. Đương nhiên, tùy thuộc vào phần cứng hiện tại của bạn, điều này có thể dẫn đến những nâng cấp đắt đỏ và là điều bạn chỉ nên thực hiện khi một tựa game mới thực sự thổi bùng cảm hứng của bạn và bạn có đủ ngân sách dự phòng.
Nâng cấp thông minh không nhất thiết phải rẻ
Tôi không khuyến khích mọi người bắt đầu chi li từng đồng khi mua linh kiện PC mới, nhưng ít nhất bạn có thể trở nên sáng suốt hơn. Hãy cố gắng xác định chính xác điều gì khiến bạn không hài lòng với chiếc PC hiện tại của mình, và so sánh các lựa chọn thay thế về giá trị đồng tiền, tuổi thọ, và sự khác biệt chủ quan giữa trải nghiệm PC hiện tại của bạn với trải nghiệm bạn đang hướng tới.
Mua một chiếc card đồ họa 600-800 USD có thể là quyết định tốt hơn so với một mẫu 200-300 USD nếu bạn có thể tận dụng hết lợi ích của nó và sử dụng nó lâu hơn. Trong vài năm, nó có thể tốn kém ít hơn so với việc mua hai chiếc GPU giá rẻ để theo kịp các tiêu chuẩn chơi game. Miễn là bạn không sử dụng các linh kiện đã lỗi thời, có thể chạy các trò chơi hiện đại ở mức khung hình và độ phân giải chấp nhận được, và không bỏ lỡ các tính năng đột phá, tốt nhất là bạn nên tiết kiệm để dành cho lần nâng cấp lớn hơn trong tương lai.
Bạn đã từng nâng cấp PC vì lý do nào? Chia sẻ kinh nghiệm của bạn dưới phần bình luận nhé!