Tôi tự thấy mình may mắn khi lớn lên trong thế hệ vàng của trò chơi điện tử, thế hệ thứ sáu. Khi thế giới chuyển mình từ những chiếc máy tính DOS và hệ máy NES sang PlayStation và Xbox, tôi chỉ có một chiếc PC là phương tiện duy nhất để khám phá và trải nghiệm chơi game, nhờ vào những tạp chí công nghệ kèm theo đĩa CD demo. Điều tôi thực sự nhớ về thời đó – ngoài tuổi trẻ vô tư – là chơi game đã từng đơn giản đến nhường nào. Bạn chỉ cần cắm băng hoặc cho đĩa CD vào, và hy vọng bố mẹ không nhớ rằng đã quá giờ đi ngủ của mình.
Chắc chắn, ngành game đã phát triển vượt bậc, và những tựa game thế hệ mới đã làm cho “trò chơi” trở nên to lớn và hoành tráng hơn, nhưng cảm giác “chơi game” ngày xưa vẫn tuyệt vời hơn nhiều. Thỉnh thoảng, tôi không khỏi ngoảnh lại nhìn về cái thời mình biết ít hơn rất nhiều về game và công nghệ game so với bây giờ, nhưng lại hạnh phúc vô bờ.
Danh sách các tựa game MS-DOS kinh điển, gợi nhớ về thời kỳ vàng son của trải nghiệm chơi game đơn giản
5. Khung hình/giây (FPS) đã cướp đi niềm vui đơn thuần khi chơi game
FPS trước đây chỉ là thể loại game bắn súng góc nhìn thứ nhất
Ngày xưa, khi nói đến FPS, người ta chỉ nghĩ ngay đến First-Person Shooter (thể loại game bắn súng góc nhìn thứ nhất). Tôi còn cảm thấy thật “ngầu” khi biết rằng nó có nghĩa là một trò chơi mà bạn không thấy nhân vật của mình – Beachhead 2002, Call of Juarez, Doom và Wolfenstein 3D là những tựa game “FPS” duy nhất tôi biết. Nhanh chóng một thập kỷ trôi qua, và giờ đây, điều duy nhất mọi người quan tâm là Frames Per Second (khung hình/giây). Đó là lúc tôi phải nói lời tạm biệt với niềm hạnh phúc của việc không bận tâm đến “vấn đề hiệu năng”.
Bây giờ, tôi ngồi trước màn hình với các lớp phủ hiệu năng (overlay), tự hỏi liệu 58 khung hình/giây có chấp nhận được không hay tôi nên chìm vào tuyệt vọng vì chỉ đạt 90 khung hình/giây thay vì con số ba chữ số mà tôi đã chi tiền cho màn hình của mình. Điều gì từng cảm thấy mượt mà giờ đây cần phải mượt mà. Tôi không thể tận hưởng một vụ nổ hoành tráng hay một cảnh cắt chuyển mà không để ý đến việc khung hình bị giảm. Tôi từng chơi các tựa game độc quyền của Sony trên PS3 và đầu PS4 mà không hề biết FPS là gì – và tôi đã có những giây phút vô cùng vui vẻ.
Sau đó tôi chuyển sang PC, và chỉ với thế, tôi không thể tận hưởng bất cứ điều gì dưới 60 khung hình/giây. FPS là thuật ngữ đầu tiên khiến tôi cảm thấy mình phải trở thành một kỹ thuật viên chỉ để trải nghiệm chơi game. Và một khi công tắc đó được bật, không có đường quay lại.
Cấu hình PC chơi Cyberpunk 2077 trên màn hình, minh họa trải nghiệm game hiện đại khi game thủ bị ám ảnh bởi chỉ số FPS
4. Nỗi ám ảnh về nhiệt độ CPU và GPU
Tiếng quạt máy tính, luồng khí nóng: Dấu hiệu của sự lo lắng
Tôi từng nghĩ nhiệt độ là dành cho dự báo thời tiết. Giờ đây, chúng là lý do để hoảng loạn giữa trận đấu trùm. Nhiệt độ GPU, nhiệt độ CPU, nhiệt độ điểm nối (junction temp) – đột nhiên tôi trở thành một nhà trị liệu phần cứng bán thời gian, thì thầm những lời khẳng định với dàn máy của mình để nó không bị “tan chảy”. Không phải vì tôi đã “tiết kiệm tiền” cho bộ tản nhiệt, mà vì giờ đây tôi biết có một con số mà nhiệt độ không nên vượt quá, dựa trên số tiền tôi đã chi. Tôi không thể nào không nhìn và chỉ tận hưởng trò chơi được sao?
HWiNFO luôn nằm trên thanh tác vụ của tôi, ngay cạnh Steam. Không phải vì tôi muốn nó ở đó, mà vì tôi cần biết liệu PC của mình có đang “chạy nóng” hay không. Và vì một lý do nào đó, nhiệt độ chỉ giảm một cách thần kỳ chỉ khi tôi bắt đầu theo dõi chúng – như thể nó biết mình đang bị theo dõi vậy.
Ngày xưa, một chiếc console chỉ đơn giản là chạy được game hoặc không. Nó phát ra tiếng ồn? Thì sao chứ? Chiếc PS4 có thể kêu to như động cơ phản lực, và nó vẫn chạy God of War một cách trơn tru. Chẳng ai nói cho tôi biết về keo tản nhiệt hay căn chỉnh bơm như thể tôi đang xây dựng một lò phản ứng hạt nhân. Tôi không cần phải biết những thứ này. Tôi chỉ muốn chơi game. Bây giờ, nếu CPU của tôi chạm 85°C, tôi sẽ ôm ngực lo lắng. Tôi nhớ sự vô tư ngày đó. Mọi thứ đơn giản hơn – và “mát mẻ” hơn.
Hệ thống tản nhiệt nước AIO của Maingear MG-1, biểu tượng cho sự phức tạp trong việc quản lý nhiệt độ phần cứng PC của game thủ hiện đại
3. Mày mò cài đặt đồ họa: Sát thủ của niềm vui “cắm là chạy”
Các thiết lập đồ họa không nên là gánh nặng
Trong một thời gian dài, cài đặt đồ họa thậm chí không phải là một khái niệm đối với tôi. Tôi đã rất biết ơn khi một trò chơi chạy được. Đó mới là chuẩn mực thực sự – không phải Ultra so với Low, mà là “Game này khởi động được hay bị crash ngay khi tôi nhấn Play?”. Hầu hết các trò chơi tôi lớn lên cùng đều là hàng nhái, các bản port sơ sài hoặc chỉ đơn giản là tối ưu kém. Nếu chúng khởi chạy và tôi có thể điều khiển nhân vật, thế là đủ lắm rồi. Tốc độ khung hình? Ai quan tâm? Bóng đổ? Tôi thậm chí còn không biết rằng có thể tắt chúng đi.
Nhưng ngày nay? Ôi trời ơi. Tôi chìm sâu vào các “hố thỏ” tối ưu hóa trước khi tôi thậm chí bắt đầu trò chơi mới. Mỗi bản phát hành là một sự kiện – đầu tiên Digital Foundry tung ra hướng dẫn cài đặt của họ, sau đó tôi dành hàng giờ để thử nghiệm sự kết hợp nào mang lại cho tôi sự pha trộn tốt nhất giữa độ sắc nét, ổn định và sự “bình tĩnh” về nhiệt độ. Nó giống như lắp ráp đồ nội thất IKEA mà không có hướng dẫn sử dụng và luôn sợ bị giật lag. Thành thật mà nói, điều duy nhất tôi thực sự nhớ từ việc chỉ có một chiếc PS4 là sự đơn giản – tôi cắm đĩa vào, và cài đặt duy nhất tôi chỉnh là bật phụ đề, thế thôi. Không DLSS, không FSR, không ngân sách truyền tải texture. Chỉ có tôi, tay cầm của tôi, và một trò chơi chạy theo cách nó vốn dĩ phải thế. Tôi đã không biết mình có được cuộc sống dễ dàng đến nhường nào.
Card đồ họa NVIDIA GeForce RTX 4070 Super, thể hiện sự phức tạp của việc tối ưu cài đặt đồ họa để đạt hiệu năng tốt nhất trong game
2. Giao dịch nhỏ (Microtransactions) biến game thành trung tâm mua sắm
Nỗi nhớ về những phần thưởng trong game, không phải các gói mua sắm
Tôi nhớ khi ý tưởng mở khóa một thứ gì đó trong game thật sự thú vị. Bạn làm được điều gì đó hay ho, đạt một cột mốc, hoặc chỉ đơn giản là cày cuốc không ngừng, và bùm – một bộ trang phục, vũ khí hoặc màn chơi mới hiện ra như một món quà bất ngờ. Nhưng bây giờ? Điều duy nhất hiện ra là một tab cửa hàng. Skin không phải được kiếm, mà là được mua. Sự tiến bộ không còn mang tính cá nhân, mà được định giá. Và điều tồi tệ nhất? Nó hiệu quả. Tôi đã chi tiền thật cho những thứ ảo nhiều lần hơn tôi muốn thừa nhận.
Khoảnh khắc tôi thực sự nhận ra các giao dịch nhỏ (microtransactions) đã kìm kẹp mình là khi tôi dành một giờ đồng hồ để tranh luận liệu một skin Battle Pass mang tính thẩm mỹ có “đáng giá” hay không. Thật tệ. Đó không phải là cuộc đối thoại tôi nên có với chính mình vào lúc 2 giờ sáng. Tôi nhớ khi loại tiền tệ duy nhất tôi cần trong game là sự kiên nhẫn, chứ không phải tiền xu cao cấp. Chúng ta đã đi một chặng đường dài, nhưng thành thật mà nói, tôi sẽ nói dối nếu không nói rằng tôi nhớ những ngày khi hoàn thành cấp độ khó nhất của game mang lại cho bạn một phần thưởng, chứ không phải một lời nhắc nhở ghé thăm cửa hàng.
Giao dịch nhỏ duy nhất mà tôi từng thực hiện và thấy đáng giá, theo ý kiến của tôi, là mua Battle Pass Fortnite vào năm 2017 cho Mùa 3. Nó đã tự trả tiền cho chính mình kể từ đó.
Góc chơi game được trang trí đẹp mắt, gợi nhắc về xu hướng cá nhân hóa và các vật phẩm ảo trong game được mua bằng giao dịch nhỏ (microtransactions)
1. Tôi nhớ khi mình chỉ chơi game, không phải nghiên cứu “meta”
Từ việc tự mình khám phá đến việc sao chép chiến thuật của người khác
Đã có một thời gian tôi chỉ đơn giản là chơi game. Thua một ván? Tôi sẽ thử lại, làm tốt hơn, thông minh hơn. Tôi không cần tìm hiểu về bảng xếp hạng (tier list) hay cách xây dựng vũ khí (weapon build). Tôi chỉ chơi. Nó thô ráp, lộn xộn và cực kỳ bổ ích. Nhưng bây giờ, nếu muốn cạnh tranh dù chỉ một chút, tôi phải nghiên cứu các bảng tính, ghi chú vá lỗi (patch notes) và các chủ đề trên Reddit. Điều gì đã xảy ra với niềm vui tự mình khám phá mọi thứ?
“Meta” đã khiến mọi thứ cảm giác như chỉ có một cách “đúng” để giành chiến thắng – và tệ hơn, rằng nếu tôi không làm theo, tôi đang lãng phí thời gian của mình. Mỗi trò chơi bây giờ giống như một phòng thí nghiệm. Tôi kiểm tra xem bản xây dựng của mình có sự phối hợp (synergy) tốt không. Tôi tự hỏi liệu khẩu súng mình yêu thích có còn hiệu quả sau bản nerf mới nhất không. Thật sự rất mệt mỏi. Và điều trớ trêu là, tôi từng yêu thích thử thách của việc trở nên giỏi hơn. Bây giờ, tôi chỉ đang học cách sao chép sự giỏi giang của người khác.
Một bản đồ trường học được tái tạo trong Fortnite bằng Unreal Editor, tượng trưng cho việc game thủ phải nghiên cứu, xây dựng và tối ưu chiến thuật trong các tựa game hiện đại theo "meta"
Tôi nhớ khi chơi game chỉ đơn giản là chơi game
Tôi không khỏi cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít “chơi” hơn.
Thực sự, tôi nhận ra rằng mình đang tiếc nuối tuổi thơ cũng như tiếc nuối những khoảng thời gian “đơn giản” hơn – khi trải nghiệm chơi game là về những thế giới chúng ta thoát ly vào, chứ không phải những bảng tính chúng ta xây dựng xung quanh chúng. Ở một thời điểm nào đó, game không còn là “cắm và chơi”, mà trở thành “chuẩn bị và cầu nguyện”.
Tôi hiểu – kiến thức là sức mạnh. Và tất nhiên tôi muốn có phần cứng mới nhất và tốt nhất, và tôi sẽ tiếp tục dành hàng giờ lo lắng về khung hình và nhiệt độ, nhưng tôi không khỏi cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít “chơi” hơn. Và có lẽ, chỉ có lẽ, tôi sẽ tốt hơn nếu không biết tất cả những điều này ngay từ đầu.
Bạn có đồng cảm với những cảm xúc này không? Hãy chia sẻ những suy nghĩ và kỷ niệm về trải nghiệm chơi game của bạn trong phần bình luận bên dưới, và đừng quên ghé thăm blogcongnghe.net để đọc thêm các bài viết chuyên sâu về công nghệ game và những thay đổi thú vị trong ngành!