Sở hữu một chiếc card đồ họa cao cấp trong bộ PC chơi game không đồng nghĩa với việc bạn sẽ luôn có trải nghiệm mượt mà nhất. Các tựa game vẫn có thể không chạy trơn tru như kỳ vọng do nhiều yếu tố khác nhau. Quay lại năm 2012, khi tôi xây dựng chiếc PC đầu tiên của mình với Nvidia GTX 680 và Intel Core i7 3770K, tôi hoàn toàn tin rằng nó có thể xử lý hầu hết mọi trò chơi một cách hoàn hảo. Thế nhưng, trải nghiệm thực tế lại không như mơ vì tôi đã “tiết kiệm” một số linh kiện khác.
CPU và GPU của bạn thực sự chịu trách nhiệm chính trong việc xử lý các tác vụ khi chơi game, nhưng những thành phần còn lại trong hệ thống cũng quan trọng không kém. Ngay cả loại keo tản nhiệt bạn sử dụng cho CPU cũng có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể. Dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số yếu tố mà hầu hết mọi người thường bỏ qua, nhưng chúng lại có thể tác động mạnh mẽ đến số khung hình trên giây (FPS) của bạn trong các trò chơi.
So sánh giữa keo tản nhiệt không nhãn hiệu và keo tản nhiệt Corsair TM30 chất lượng cao, ảnh hưởng đến hiệu suất tản nhiệt CPU.
1. Ứng Dụng Chạy Nền (Background Apps)
Chúng âm thầm tiêu tốn tài nguyên PC của bạn
Bạn có lẽ đã biết một số ứng dụng và dịch vụ của Windows chạy ngầm trong khi bạn đang chơi game. Chúng có thể là bất cứ thứ gì từ Discord, các tab trình duyệt cho đến các giải pháp chống gian lận trong game. Những ứng dụng này tiêu thụ tài nguyên quý giá của PC như RAM và CPU. Do đó, nếu PC của bạn không có đủ tài nguyên khi chơi game vì CPU bị quá tải hoặc mức sử dụng RAM cao, các trò chơi sẽ không thể hoạt động hết công suất ngay cả khi bạn có một card đồ họa cao cấp.
Bạn có thể giảm thiểu vấn đề này bằng cách giảm bớt số lượng ứng dụng chạy nền trên PC của mình. Tất cả những gì bạn cần làm là mở Task Manager (Trình quản lý tác vụ) bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc, chuyển đến tab Processes (Tiến trình) và đóng các ứng dụng cùng dịch vụ không mong muốn đang chiếm dụng nhiều CPU và RAM. Một cách khác là bạn có thể kích hoạt Chế độ Game (Game Mode) trên Windows 11, tính năng này sẽ ưu tiên tài nguyên của PC cho trò chơi thay vì các tiến trình nền. Bạn cũng có thể sử dụng các ứng dụng của bên thứ ba như Razer Cortex để vô hiệu hóa các dịch vụ nền không cần thiết và giải phóng tài nguyên hệ thống.
Giao diện Task Manager trên Windows 11 hiển thị danh sách các tiến trình đang chạy và mức tiêu thụ tài nguyên CPU, RAM, giúp người dùng quản lý ứng dụng nền.
2. Giảm Hiệu Năng Do Nhiệt (Thermal Throttling)
Nhiệt độ CPU và GPU cao có thể làm giảm hiệu suất
Bạn có thể sở hữu CPU chơi game nhanh nhất thế giới kết hợp với GPU mạnh nhất nhưng vẫn gặp phải tình trạng hiệu suất bị suy giảm do nhiệt độ hoạt động cao. Các CPU và GPU hiện đại sẽ tự động giảm tốc độ xung nhịp của chúng khi đạt đến ngưỡng nhiệt độ nhất định (thường là trên 80 độ C) để tránh quá nhiệt. Điều này có thể làm giảm đáng kể số khung hình trên giây (FPS) trong game của bạn. Đó là lý do tại sao hệ thống tản nhiệt và luồng không khí trong case máy tính là những yếu tố cực kỳ quan trọng khi xây dựng một PC chơi game.
Nếu bạn có một CPU cao cấp, bạn không nên sử dụng tản nhiệt stock (đi kèm CPU) hoặc tản khí giá rẻ nếu muốn đạt được hiệu suất tốt nhất có thể. Đối với một CPU như Ryzen 7 9800X3D, bạn sẽ cần một tản nhiệt nước AIO 360mm hoặc một tản khí “khủng” như Noctua NH-U12A để giữ nhiệt độ ở mức ổn định. Tương tự, tôi không khuyến khích sử dụng keo tản nhiệt đi kèm trong hộp hoặc được bôi sẵn trên tản nhiệt. Một loại keo tản nhiệt chuyên dụng với độ dẫn nhiệt cao (> 10 W/mK) như Arctic MX-6 có thể giúp giảm nhiệt độ CPU của bạn từ 5-10 độ C và cho phép nó duy trì tốc độ xung nhịp cao nhất trong suốt quá trình chơi game.
3. Tốc Độ RAM
Không kích hoạt Intel XMP hoặc AMD EXPO là một sai lầm lớn
Nếu bạn mua RAM DDR4 hoặc DDR5 trong những năm gần đây, bạn có thể biết rằng chúng được quảng cáo chạy ở một tốc độ định danh nhất định – ví dụ: DDR4 3600MHz hoặc DDR5 6000MHz. Tuy nhiên, đó không phải là tốc độ mà RAM của bạn hoạt động ngay khi xuất xưởng. Lý do là các cấu hình bộ nhớ Intel XMP và AMD EXPO không được bật mặc định. Sau cùng, đây vẫn là các cấu hình ép xung mà bạn kích hoạt chỉ bằng một cú nhấp chuột, và một cấu hình ép xung không thể là cài đặt mặc định. Hơn nữa, các cấu hình bộ nhớ này không phải lúc nào cũng ổn định trên tất cả các hệ thống.
Do đó, bạn sẽ cần phải vào BIOS và kích hoạt cấu hình XMP hoặc EXPO, tùy thuộc vào CPU của bạn. Nếu không, bạn đơn giản là đang bỏ phí một phần hiệu suất đáng kể. Tốc độ RAM nhanh hơn cho phép bạn chơi game ở tốc độ khung hình cao hơn mà không bị giật lag vì CPU của bạn có thể truy xuất tài nguyên game từ RAM nhanh hơn. Tương tự, nếu bạn đã cài đặt RAM ở cấu hình kênh đơn (single-channel), việc thêm một thanh RAM giống hệt khác để có cấu hình bộ nhớ kênh đôi (dual-channel) có thể tăng FPS đáng kể vì nó cho phép CPU truyền dữ liệu hiệu quả hơn đến GPU.
Màn hình BIOS UEFI của MSI hiển thị tùy chọn Intel XMP (Extreme Memory Profile) đã được kích hoạt, tối ưu tốc độ bộ nhớ RAM cho hiệu suất chơi game.
4. Hiệu Năng Ổ Cứng
Ngừng sử dụng ổ cứng cơ học (HDD) trong năm 2025
Ổ cứng cơ học (HDD) sẽ không còn phù hợp nếu bạn có ý định chơi các tựa game hiện đại với thế giới mở rộng lớn. Bạn sẽ gặp phải tình trạng giật hình thường xuyên, tải kết cấu (texture) chậm và đôi khi giảm FPS trong các trò chơi cần tải rất nhiều tài nguyên như kết cấu, môi trường và mô hình nhân vật. Một ổ cứng NVMe SSD hiện đại có thể cải thiện đáng kể hiệu suất chơi game của bạn nếu bạn vẫn đang sử dụng HDD truyền thống. Nó có thể tải kết cấu và các tài nguyên game khác nhanh hơn nhiều, đồng thời cải thiện độ mượt của khung hình.
Mặc dù NVMe SSD có thể nhanh hơn HDD truyền thống tới 50 lần, bạn không nhất thiết phải chi tiền cho một PCIe 5.0 SSD đắt đỏ; ngay cả một PCIe 3.0 SSD cũng đủ tốt nếu bạn có ngân sách eo hẹp. Tuy nhiên, SATA SSD không nhanh bằng ổ NVMe, vì vậy tôi khuyên bạn nên tránh chúng nếu muốn “đón đầu tương lai” cho PC chơi game của mình.
Ổ cứng SSD NVMe Samsung 990 EVO Plus trên hộp, minh họa cho việc nâng cấp từ HDD lên SSD để cải thiện tốc độ tải game và hiệu suất hệ thống.
Nhìn xa hơn CPU và GPU của bạn
CPU và GPU chắc chắn là hai thành phần quan trọng nhất trong PC chơi game của bạn, nhưng chúng không thể phát huy hết tiềm năng thực sự nếu một trong các linh kiện khác – như RAM hoặc ổ cứng – đang trở thành nút thắt cổ chai. Quan trọng hơn, chúng chỉ hoạt động ở tốc độ cao nhất khi nhiệt độ không phải là vấn đề. Và nếu bạn không có đủ RAM hoặc đang sử dụng CPU sáu nhân trở xuống, bạn nên dừng các ứng dụng nền không mong muốn để chúng không tiêu tốn tài nguyên PC khi chơi game, nhằm đạt được hiệu suất tốt nhất có thể từ phần cứng của mình. Đừng quên rằng có rất nhiều cách khác để cải thiện FPS trong game mà không cần phải chi thêm tiền.
Hãy kiểm tra lại các yếu tố trên để đảm bảo trải nghiệm chơi game của bạn luôn mượt mà nhất. Đừng ngần ngại để lại bình luận nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào hoặc muốn chia sẻ kinh nghiệm của mình!