CPU hoạt động ở nhiệt độ cao không phải lúc nào cũng là dấu hiệu xấu, đặc biệt khi bạn đang thực hiện các bài kiểm tra áp lực (stress-test). Tuy nhiên, nếu bộ xử lý của bạn thường xuyên quá nhiệt ngay cả khi xử lý các tác vụ từ trung bình đến nặng, đó có thể là lúc bạn cần thay keo tản nhiệt hoặc đầu tư vào một bộ tản nhiệt tốt hơn. Việc phát hiện CPU quá nhiệt khá dễ dàng nếu bạn sử dụng các công cụ giám sát hiệu năng PC chuyên dụng như MSI Afterburner. Thế nhưng, không phải ai cũng luôn bật các phần mềm này 24/7. Chúng thực sự hữu ích khi kiểm tra hiệu suất game mới hay phần mềm dựng hình, nhưng trong thời gian còn lại thì sao?
Với kinh nghiệm sử dụng PC lâu năm, tôi đã có thể nhận biết liệu CPU của mình có đang quá nóng hay không mà không cần mở bất kỳ phần mềm giám sát nào. Điều này là nhờ vào những dấu hiệu rõ ràng mà tôi đã gặp phải trong suốt thập kỷ sở hữu các dàn PC gaming và laptop. Nắm vững những dấu hiệu này sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ linh kiện và duy trì hiệu suất máy tính.
1. Quạt Tản Nhiệt Kêu Rất Lớn
Quạt CPU kêu như động cơ phản lực
Khi CPU của bạn hoạt động ở nhiệt độ cao trong các tác vụ nặng, quạt tản nhiệt sẽ tăng tốc độ tối đa để hạ nhiệt độ xuống. Dù bạn sử dụng máy tính để bàn hay laptop, bạn đều có thể nghe thấy tiếng quạt rõ ràng, miễn là bạn không đeo tai nghe. Tuy nhiên, nếu quạt CPU kêu quá lớn đến mức gây khó chịu, chúng có thể đang chạy ở tốc độ 100%, đây là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy bộ xử lý của bạn đang rất nóng và quạt đang cố gắng hết sức để giảm nhiệt độ.
Đôi khi, tiếng quạt lớn cũng có thể là dấu hiệu của việc card đồ họa (GPU) đang quá nóng, đặc biệt nếu bạn gặp phải tình trạng này khi chơi game. Vì vậy, đừng vội kết luận. Nếu bạn đang dùng laptop, một GPU quá nhiệt cũng có thể khiến quạt CPU quay nhanh hơn để giảm nhiệt độ tổng thể của vỏ máy. Đó là lý do tại sao việc giám sát PC bằng một công cụ như MSI Afterburner là quan trọng khi tình trạng này xảy ra, nhằm xác định xem liệu CPU hay GPU là nguyên nhân chính.
Giao diện phần mềm MSI Afterburner với các cài đặt quạt và thông số giám sát phần cứng
2. Vỏ Máy Nóng Bất Thường
Ngay cả bàn phím laptop cũng nóng ran khi chạm vào
Một CPU quá nhiệt sẽ tạo ra rất nhiều nhiệt. Nếu bạn đang sử dụng laptop, bạn sẽ dễ dàng cảm nhận được điều này: bàn phím sẽ trở nên ấm nóng đến mức khó chịu khi chạm vào, bởi vì CPU thường nằm ngay bên dưới nó. Ngoài ra, bạn có thể chạm vào đáy máy hoặc các khe thoát khí để kiểm tra xem liệu chúng có quá nóng hay không. Đối với người dùng máy tính để bàn, bạn có thể chạm vào mặt bên của vỏ case, ngay cạnh vị trí bộ xử lý, hoặc cảm nhận luồng khí nóng được đẩy ra qua bộ tản nhiệt (nếu bạn dùng tản nhiệt nước).
Người dùng laptop có thể thử sử dụng đế tản nhiệt để giảm bớt vấn đề. Nhưng nếu điều đó không hiệu quả, bạn sẽ cần mở vỏ máy, vệ sinh bên trong và thay keo tản nhiệt CPU để hạ nhiệt độ. Người dùng máy tính để bàn có thể thử vệ sinh các lá tản nhiệt và tra lại keo tản nhiệt mới. Tuy nhiên, lựa chọn khác là nâng cấp lên một bộ tản nhiệt CPU mạnh mẽ hơn. Nếu bạn sở hữu một CPU cao cấp như AMD Ryzen 9800X3D hoặc Intel Core Ultra 9 285K, một bộ tản nhiệt nước AIO 360mm như Asus ROG Strix LC III 360 sẽ là lựa chọn rất đáng cân nhắc. Hệ thống tản nhiệt này có thể làm mát hiệu quả ngay cả những CPU tiêu thụ điện năng cao nhất.
Cổng thoát khí của laptop chơi game Legion 5, cho thấy luồng khí nóng do CPU quá nhiệt
Hệ thống tản nhiệt nước AIO Asus ROG Strix LC III 360 ARGB hiệu năng cao
3. Khởi Động Lại Ngẫu Nhiên và Lỗi Màn Hình Xanh (BSOD)
Máy tính của bạn đột ngột sập nguồn do không ổn định
Nếu PC của bạn đột ngột tắt nguồn khi đang thực hiện một tác vụ nặng – cho dù đó là chơi game, livestream hay dựng hình – có khả năng CPU đang quá nhiệt. Các hệ thống máy tính hiện đại đều được trang bị các biện pháp an toàn để ngăn ngừa hư hại CPU do quá nhiệt. Chẳng hạn, CPU có một ngưỡng nhiệt độ tối đa được gọi là TjMax (Thermal Junction Maximum). Khi nhiệt độ CPU vượt quá ngưỡng này, PC sẽ tự động tắt để ngăn ngừa hư hỏng phần cứng và cho phép bộ xử lý nguội đi.
Thông thường, PC sẽ tự khởi động lại, nhưng cũng có những trường hợp bạn gặp phải BSOD (Blue Screen of Death) hay còn gọi là màn hình xanh chết chóc. Lỗi này thường xảy ra khi hệ thống không ổn định. Một CPU hoạt động ở nhiệt độ quá cao sẽ không có đủ sự ổn định để thực hiện các tác vụ của mình một cách chính xác, dẫn đến các lỗi phần cứng gây ra BSOD.
Màn hình laptop hiển thị lỗi Blue Screen of Death (BSOD) do hệ thống không ổn định vì CPU quá nhiệt
4. Hiệu Năng Giảm Sút Đáng Kể
PC của bạn chậm chạp khi chạy các tác vụ nặng
Khi CPU hoạt động quá nóng, nó sẽ không thể đạt được hiệu suất tối đa do hiện tượng thermal throttling – một tính năng an toàn giúp giảm xung nhịp của CPU để hạ nhiệt độ. Bạn sẽ nhận thấy rõ tác động của thermal throttling khi chơi game hoặc chạy các ứng dụng nặng. Ví dụ, tốc độ khung hình (frame rate) có thể đột ngột giảm khi chơi game, hoặc con trỏ chuột bắt đầu cảm thấy chậm chạp. Đôi khi, ứng dụng có thể bị treo hoặc đóng băng hoàn toàn, buộc bạn phải khởi động lại hệ thống.
Một GPU quá nhiệt cũng có thể gây ra những vấn đề này, đặc biệt là khi chơi game. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải tình trạng chậm chạp hoặc lag ngay cả khi PC không xử lý các tác vụ đồ họa nặng, thì rất có thể CPU chính là nguyên nhân. Điều này không có nghĩa là CPU của bạn bị lỗi; nó chỉ đang thực hiện chức năng được thiết kế để bảo vệ mình, tức là giảm tần số CPU để giảm nhiệt độ. Tất cả những gì bạn có thể cần làm là thay thế bộ tản nhiệt hoặc keo tản nhiệt mới.
Trò chơi Biomutant hiển thị trên màn hình chơi game OLED, minh họa tình trạng giật lag khi CPU bị thermal throttling
Giám Sát Nhiệt Độ CPU Là Chìa Khóa
Một khi bạn nhận thấy CPU của mình thực sự đang quá nhiệt, đã đến lúc ghi lại các chỉ số nhiệt độ bằng phần mềm giám sát yêu thích của bạn. Khi ở trạng thái nghỉ (idle), CPU của bạn nên duy trì ở mức khoảng 30 đến 45 độ C. Khi chơi game, nhiệt độ không nên vượt quá 85 độ C; nếu không, bạn sẽ gặp phải hiện tượng thermal throttling. Tuy nhiên, khi bạn stress-test CPU, đừng ngạc nhiên nếu thấy nhiệt độ CPU chạm ngưỡng 90 độ C trở lên sau vài phút.
Hãy nhớ rằng, một CPU mạnh mẽ cần một bộ tản nhiệt đủ mạnh. Một bộ tản nhiệt khí tiêu chuẩn sẽ không đủ để làm mát CPU có chỉ số TDP (Thermal Design Power) trên 120 watt. Ngoài ra, nếu có thể, hãy tránh sử dụng loại keo tản nhiệt đi kèm với bộ tản nhiệt mà bạn mua. Nhờ khả năng dẫn nhiệt cao, một loại keo tản nhiệt hiệu năng cao như Thermal Grizzly Kryonaut sẽ truyền nhiệt từ CPU đến tản nhiệt tốt hơn rất nhiều.
Một đường keo tản nhiệt chất lượng cao được thoa đều trên bề mặt CPU để tối ưu truyền nhiệt
Việc duy trì nhiệt độ CPU ổn định là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu suất tối ưu và kéo dài tuổi thọ cho các linh kiện máy tính của bạn. Đừng ngần ngại kiểm tra và nâng cấp hệ thống tản nhiệt khi cần thiết.
Bạn đã từng gặp phải tình trạng CPU quá nhiệt chưa? Bạn đã nhận biết và xử lý nó như thế nào? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới hoặc tìm đọc thêm các bài viết hữu ích khác trên blogcongnghe.net để nâng cao kiến thức công nghệ của mình!