Ngành công nghiệp game không ngừng phát triển, và cùng với đó là sự dịch chuyển không ngừng của các xu hướng. Một số thể loại game phai nhạt khi thị hiếu người chơi thay đổi, một số khác lỗi thời do công nghệ tiến bộ, và một vài thể loại thậm chí chưa bao giờ thực sự cất cánh do hạn chế về phần cứng. Tuy nhiên, như bất kỳ game thủ retro nào cũng biết, không có thể loại game nào thực sự biến mất hoàn toàn.
Một số thể loại trở nên khó tìm hơn, trong khi những thể loại khác lại tiến hóa — cơ chế và ý tưởng của chúng sống sót một cách bất ngờ. Ngay cả khi một thể loại game mờ nhạt khỏi dòng chính, nó vẫn có thể phát triển mạnh trong các cộng đồng nhỏ hơn. Điển hình là Project Zomboid, một tựa game sinh tồn góc nhìn đẳng cự chuyên sâu, gợi nhớ về những tác phẩm kinh điển từ cuối thập niên 90, nhưng vẫn tiếp tục phát triển nhờ vào những nhà phát triển đầy đam mê và cộng đồng người hâm mộ tận tâm.
Có thể bạn vẫn còn chơi những tựa game này, có thể bạn ước mình có thể, hoặc đơn giản là bạn thích xem người khác chơi chúng trên YouTube. Dù thế nào đi nữa, hãy cùng blogcongnghe.net điểm qua các thể loại game đã mai một khỏi dòng chính trong khi thế giới game tiếp tục tiến lên.
Điều khiển chơi game retro 8Bitdo M30 kết nối smartphone
5. Kinh dị sinh tồn góc nhìn camera cố định
Từ những góc quay ám ảnh đến hành động góc nhìn thứ ba
Kinh dị sinh tồn là một trong số ít thể loại game mà việc điều khiển cứng nhắc và tầm nhìn hạn chế không phải là khuyết điểm — chúng chính là một phần của nỗi kinh hoàng. Cuối thập niên 90 và đầu những năm 2000, các tựa game như Fatal Frame II và Clock Tower 3 đã sử dụng góc quay camera cố định để khiến người chơi mất cân bằng và cảm thấy dễ bị tổn thương. Không giống như các game hành động, nơi bạn luôn có thể nhìn thấy mọi thứ phía trước, những tựa game kinh dị này ép buộc bạn vào những góc nhìn đáng sợ, khiến mọi hành lang tối tăm và âm thanh khuất màn hình trở nên đáng sợ hơn.
Điều này không chỉ dừng lại ở việc tạo bầu không khí — Fatal Frame đã gia tăng căng thẳng bằng cách giới hạn tầm nhìn của bạn thông qua Camera Obscura, buộc bạn phải đối mặt trực diện với những hồn ma. Clock Tower 3 sử dụng các góc quay điện ảnh để biến những hành lang thành bẫy chết chóc ngột ngạt. Camera cố định cũng cho phép tạo ra những bố cục kỳ lạ — một bóng đen ở phía sau, một cánh cửa tự nhiên mở ra, hay sự nhận ra chậm rãi rằng có thứ gì đó đang theo dõi bạn.
Tại sao nó biến mất?
- Người chơi muốn kiểm soát nhiều hơn. Khi góc nhìn thứ ba và góc nhìn thứ nhất trở thành tiêu chuẩn, thể loại kinh dị cũng đi theo xu hướng này.
- Game kinh dị góc nhìn thứ nhất lên ngôi. Các tựa game như Amnesia và Outlast đã chứng minh rằng sự nhập vai còn đáng sợ hơn cả những hạn chế.
- Sự dịch chuyển sang game kinh dị nặng tính hành động. Resident Evil 4 đã giới thiệu lối chiến đấu linh hoạt, một điều khó thực hiện trong các game góc quay cố định.
Kinh dị sinh tồn góc quay cố định không hoàn toàn biến mất — nó đã tiến hóa. Các tựa game như The Last of Us và ngay cả phiên bản làm lại của Resident Evil 2 vẫn giữ được sự căng thẳng và yếu tố quản lý tài nguyên của kinh dị cổ điển nhưng mang đến chuyển động và chiến đấu hiện đại hơn. Trong khi đó, cảm giác chật chội của Clock Tower đã tìm thấy cuộc sống mới trong kinh dị góc nhìn thứ nhất, nơi tầm nhìn hạn chế vẫn còn đáng sợ.
Mặc dù các game AAA đã chuyển hướng, phong cách này vẫn tồn tại trong không gian game indie. Tormented Souls tái tạo một cách trung thực công thức kinh điển, chứng tỏ rằng trong khi kinh dị dòng chính đã thay đổi, vẫn có một lượng khán giả yêu thích sự kinh hoàng được đóng khung một cách hoàn hảo.
4. Game dùng thiết bị ngoại vi
Sự thăng trầm của các phụ kiện chơi game bằng nhựa
Từ khẩu súng quang của Magnavox Odyssey vào năm 1972 cho đến Guitar Hero Live năm 2015, ngành game từ lâu đã thử nghiệm với các phụ kiện ngoài bộ điều khiển tiêu chuẩn. Khẩu súng quang Shooting Gallery cho phép người chơi nhắm mục tiêu vào TV của họ, đặt nền móng cho hàng thập kỷ của các thiết bị ngoại vi sáng tạo.
Những phụ kiện này mang lại sự nhập vai mà các bộ điều khiển tiêu chuẩn không thể sánh bằng. Guitar Hero biến người chơi thành những ngôi sao nhạc rock, Dance Dance Revolution khiến họ đổ mồ hôi trên sàn nhảy, và các game bắn súng súng quang như Time Crisis tái tạo cảm giác phấn khích của các trận đấu súng trong arcade.
Nhưng cuối cùng, những cây đàn guitar nhựa được cất đi, thảm nhảy được gấp lại, và súng quang ngừng hoạt động hoàn toàn.
Tại sao chúng biến mất?
- Điều khiển chuyển động và VR lên ngôi. Thay vì các phụ kiện riêng biệt, các hệ thống như Wii, Kinect và VR đã thay thế nhiều thiết bị ngoại vi.
- Công nghệ súng quang trở nên lỗi thời. Các khẩu súng quang cổ điển không hoạt động trên màn hình LCD/LED hiện đại.
Game dựa trên thiết bị ngoại vi không biến mất — nó đã biến đổi. Lối chơi nặng về nhịp điệu của Guitar Hero và DDR phát triển mạnh mẽ trong Beat Saber và Synth Riders, nơi tính năng theo dõi chuyển động VR thay thế các nhạc cụ bằng nhựa.
Mặc dù các khu arcade vẫn có các trò chơi bắn súng, chúng không còn sử dụng súng quang truyền thống nữa, thay vào đó dựa vào cảm biến hồng ngoại hoặc theo dõi vị trí. Và mặc dù một số người chơi vẫn tìm lại các phụ kiện cũ và TV CRT để duy trì trải nghiệm, nhưng kỷ nguyên của các thiết bị ngoại vi bằng nhựa đã kết thúc.
3. Game giải đố kiểu Lemmings
Sự suy tàn của game chiến thuật điều khiển gián tiếp
Rất ít game có sức ảnh hưởng lớn đến mức tên của chúng định nghĩa cả một thể loại, nhưng Lemmings (1991) đã làm được điều đó. Là sự kết hợp giữa giải đố và chiến thuật, Lemmings yêu cầu người chơi hướng dẫn một đám đông diễu hành vô định đến nơi an toàn bằng cách giao các nhiệm vụ như xây dựng, đào bới và chặn đường. Không giống nhiều game giải đố cùng thời, trò chơi này không tập trung vào phản xạ hay ghép hình mà là về khả năng điều khiển gián tiếp và giải quyết vấn đề chiến lược.
Mặc dù đã bán được khoảng 20 triệu bản và truyền cảm hứng cho nhiều phần tiếp theo, spin-off và vô số bản chuyển đổi, Lemmings cuối cùng cũng chậm lại.
Lemmings được lấy cảm hứng từ truyền thuyết (sai) rằng loài chuột lemming ngoài đời thực mù quáng đi theo nhau đến chỗ chết — một quan niệm sai lầm được phổ biến bởi bộ phim tài liệu dàn dựng White Wilderness (1958) của Disney.
Tại sao chúng biến mất?
- Tốc độ chậm mất đi sự hấp dẫn. Khi các game nặng tính hành động trở nên thống trị, Lemmings dần trở nên lỗi thời.
- Thể loại này không mở rộng. Rất ít game đổi mới công thức mà không bị cảm giác giống như bản sao.
- Game chiến thuật đã tiến hóa. Lemmings là tiền thân của các game RTS, nhưng Command & Conquer và Warcraft đã đẩy cơ chế của nó vào những trải nghiệm sâu sắc hơn.
Các game kiểu Lemmings đã tái xuất hiện hàng thập kỷ sau thông qua các tựa game indie như Flockers (2014), Zombie Night Terror (2016) và HUMANITY (2023), chứng minh rằng mặc dù Lemmings có thể không còn dẫn đầu nữa, ảnh hưởng của nó vẫn tiếp tục hành quân.
2. Game đua xe nước
Từ những con sóng tốc độ cao đến mặt nước lặng yên
Trong một thời gian ngắn, các game mô tô nước và đua xe trên mặt nước xuất hiện ở khắp mọi nơi. Chúng đưa người chơi vào những con sóng không thể đoán trước, biến đổi liên tục, khiến mỗi cuộc đua trở nên năng động. Dù là cảm giác hồi hộp của arcade từ Hydro Thunder (1999) hay khả năng điều khiển chặt chẽ của Wave Race 64 (1996), các game mô tô nước đã mang đến một trải nghiệm độc đáo, đầy tính linh hoạt.
Rồi chúng biến mất. Và theo như tôi có thể thấy, không có lý do nào được chấp nhận rộng rãi cho điều này.
Tại sao chúng biến mất?
- Sự trỗi dậy của các thể loại phụ đua xe khác. Need for Speed và Burnout đã thu hút người chơi đến với đua xe đường phố.
- Một số xu hướng đơn giản là phai nhạt. Đua mô tô nước có thể chỉ là một ngách thị trường nhất thời.
- Bản thân thể loại đua xe cũng suy giảm. Ngay cả các thương hiệu đua xe lớn cũng phải vật lộn để giữ sự tươi mới.
Đua mô tô nước không tiến hóa — nó chỉ dừng lại. Mặc dù các game đua xe hiện đại có bao gồm các đường đua trên nước, nhưng game đua mô tô nước chuyên dụng gần như đã biến mất hoàn toàn. Nỗ lực lớn cuối cùng, Riptide GP: Renegade (2016), đã không thể khơi lại sự quan tâm của dòng chính. Hiện tại, những con sóng đã lắng xuống.
1. Game God
Sự trỗi dậy và biến mất của trải nghiệm “chơi làm thần”
Thể loại game God được tiên phong bởi Peter Molyneux, người, sau khi chỉ bán được hai bản game đầu tiên (một trong số đó anh nghi ngờ do chính mẹ mình mua), đã thành lập Bullfrog Productions và tạo ra Populous (1989).
Populous cho phép người chơi định hình địa hình, hướng dẫn các nền văn minh và sử dụng sức mạnh thần thánh. Nó đã truyền cảm hứng cho SimEarth (1990), mô phỏng sự tiến hóa của hành tinh, và Black & White (2001), nơi người chơi có thể trở thành những vị thần nhân từ hoặc đầy báo thù.
Nhưng theo thời gian, game God đã phai nhạt — không phải vì chúng bị thay thế, mà vì chúng đơn giản là biến mất.
Tại sao chúng biến mất?
- Các game mô phỏng và chiến thuật chiếm ưu thế. Civilization và Total War đã cho người chơi kiểm soát trực tiếp xã hội, khiến sự ảnh hưởng gián tiếp trở nên kém hấp dẫn hơn.
- Kỳ vọng của người chơi thay đổi. Game God thường thiếu mục tiêu rõ ràng, đẩy người chơi đến với những trải nghiệm có cấu trúc hơn.
- Số phận tương tự như SimCity. Sự ra mắt thảm hại của SimCity (2013) đã làm tổn hại thể loại, ngay cả khi các game xây dựng thành phố vẫn tồn tại.
Game God không tiến hóa — chúng phai nhạt. Mặc dù các tựa game indie như Reus (2013) và WorldBox (2018) thử nghiệm với các cơ chế của game God, nhưng game God thuần túy — loại game cho phép người chơi định hình và cai trị các nền văn minh — giờ đây chỉ còn là một di vật của lịch sử game.
Ba băng game NES và bảng mạch PCB bên trong
Bị lãng quên, nhưng không thực sự mất đi
Các thể loại game không thực sự chết — chúng tiến hóa, ẩn mình vào hậu trường hoặc ảnh hưởng đến những gì sẽ đến tiếp theo. Những ý tưởng đằng sau chúng vẫn tồn tại, được tái sử dụng theo những cách mới. Sự căng thẳng của kinh dị camera cố định sống sót trong kinh dị sinh tồn góc nhìn thứ nhất. Ảnh hưởng của game God có thể được thấy trong các game mô phỏng sandbox. Ngay cả các game nhịp điệu, từng phụ thuộc vào thiết bị ngoại vi bằng nhựa, cũng đã tìm thấy cuộc sống thứ hai trong VR.
Nhưng trong khi các mảnh ghép của những thể loại này vẫn còn, dạng thuần túy của chúng khó có thể trở lại dòng chính. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chúng đã biến mất. Chúng ta nên biết ơn rằng các nhà phát triển game indie đã giữ những ý tưởng này sống mãi, tạo ra những tựa game nắm bắt được tinh thần làm nên sự vĩ đại của chúng — dù là thông qua những hồi sinh lấy cảm hứng từ retro hay những cách tiếp cận mới mẻ đối với các cơ chế cũ. Theo bạn, còn những thể loại game nào khác đã phai nhạt khỏi dòng chính? Hãy để lại bình luận và chia sẻ quan điểm của bạn cùng blogcongnghe.net!