Bo mạch chủ (mainboard) thường được xem là một trong những thành phần có tuổi thọ cao nhất trong bất kỳ bộ PC nào. Thông thường, bạn chỉ nghĩ đến việc nâng cấp bo mạch chủ khi xây dựng một chiếc PC mới hoàn toàn hoặc chuyển sang một CPU thế hệ mới hơn mà mainboard hiện tại không hỗ trợ. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi bo mạch chủ của bạn đã lỗi thời, việc nâng cấp có thể trở thành một điều không thể tránh khỏi, nằm ngoài chu kỳ nâng cấp định kỳ của bạn.
Những người dùng PC trong khoảng 10 năm mà không có bất kỳ nâng cấp nào, hoặc muốn chuyển đổi chiếc PC chơi game cũ thành một cỗ máy làm việc, thường sẽ thấy mình trong tình huống này. Hãy cùng blogcongnghe.net tìm hiểu những lý do chính khiến việc nâng cấp bo mạch chủ cấp bách trở nên cần thiết, để bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về thời điểm nên thay đổi linh kiện cốt lõi này.
5. Bo mạch chủ không còn nhận cập nhật BIOS
Mất đi hiệu năng và bảo mật
Màn hình BIOS hiển thị tùy chọn cập nhật BIOS của Gigabyte
Thông thường, việc cập nhật BIOS không phải lúc nào cũng cần thiết, trừ khi bạn có một lý do cụ thể. Ví dụ, một phiên bản BIOS mới có thể hứa hẹn cải thiện hiệu suất hoặc độ ổn định cho CPU (như trường hợp của các CPU Arrow Lake và Ryzen 9000), hoặc cần thiết để nâng cấp lên một CPU mới hơn trên cùng một socket. Nếu không, triết lý “không hỏng thì đừng sửa” vẫn hoàn toàn phù hợp. Tuy nhiên, một lý do khác khiến cập nhật BIOS trở nên cấp thiết là để vá các lỗ hổng bảo mật.
Các lỗ hổng khai thác như Zenbleed, Meltdown, Spectre và Downfall từng được sử dụng để tấn công nhiều PC trong quá khứ, đánh cắp mật khẩu, khóa mã hóa và dữ liệu nhạy cảm khác. Khi những cuộc tấn công này bị phát hiện, các nhà sản xuất bo mạch chủ sẽ phát hành bản cập nhật BIOS để vá lỗi càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu bo mạch chủ của bạn đã quá cũ và không còn được nhà sản xuất hỗ trợ, bạn rất có thể sẽ không nhận được các bản cập nhật BIOS cần thiết, hoặc ít nhất là không đầy đủ.
Nếu bo mạch chủ của bạn vẫn chạy BIOS truyền thống thay vì chuẩn UEFI hiện đại hơn, bạn cũng sẽ bỏ lỡ các tính năng quan trọng như Resizable BAR, có thể cải thiện hiệu suất chơi game lên tới 15% tùy thuộc vào tựa game. Việc thiếu cập nhật BIOS không chỉ ảnh hưởng đến bảo mật mà còn giới hạn khả năng tận dụng tối đa phần cứng và tính năng hiện đại.
4. Bo mạch chủ không hỗ trợ chuẩn PCIe hiện đại
Vẫn đang dùng PCIe 2.0?
Một bo mạch chủ ATX đặt dọc trên bề mặt trắng
Thật khó tin, nhưng nhiều người dùng vẫn đang sử dụng các bo mạch chủ và CPU sản xuất trước năm 2011. Mặc dù những cỗ máy này vẫn hoạt động tốt cho hầu hết các tác vụ thông thường, nhưng một điểm yếu có thể buộc họ phải nâng cấp cuối cùng là khả năng hỗ trợ PCIe. Những bo mạch chủ này có thể chỉ hỗ trợ tốc độ PCIe 2.0, mà không cần nói, đã quá lỗi thời đối với các card đồ họa (GPU) hiện đại. Bo mạch chủ của bạn ít nhất nên hỗ trợ PCIe 3.0 để chạy các thế hệ GPU gần đây mà không bị mất hiệu suất đáng kể.
Mặc dù phần cứng cũ như vậy vốn dĩ đã đến lúc cần nâng cấp toàn diện, nhưng việc hỗ trợ PCIe có thể là lý do cuối cùng khiến những người dùng kiên quyết không từ bỏ phải thay đổi. Ngoài việc cần thiết cho các GPU hiện đại, việc hỗ trợ PCIe mới hơn cũng là điều bắt buộc đối với các ổ SSD Gen4 và Gen5 hiện nay, vốn đòi hỏi băng thông cao để đạt được tốc độ truyền dữ liệu tối đa.
3. Bạn đang kẹt trên một nền tảng đã “chết” (Dead Platform)
Dấu chấm hết cho lộ trình nâng cấp
AMD đã tạo ra một tiêu chuẩn mới trong ngành công nghiệp khi hỗ trợ socket AM4 trong một thời gian dài. Trong khi Intel có thể hỗ trợ cùng một socket với hai thế hệ CPU, thì AMD đã ra mắt bốn dòng CPU chính trên cùng một socket, và AM5 có vẻ sẽ tiếp tục xu hướng đó. Nếu bạn đã tham gia vào “cơn sốt” AM4 từ sớm, thì có lẽ đã đến lúc nâng cấp lên AM5.
Mặc dù việc nâng cấp từ CPU AM4 hiện tại của bạn không phải là một sự bắt buộc tuyệt đối, bạn vẫn có thể mong đợi một sự tăng đáng kể về hiệu suất trong chơi game cũng như hiệu suất tổng thể nếu chuyển sang CPU Ryzen 7000 hoặc Ryzen 9000. Trừ khi bạn đang sở hữu một Ryzen 7 5800X3D, ngay cả Ryzen 5 7600 cũng sẽ là một cải tiến đáng kể so với hầu hết các CPU AM4. Việc này sẽ giúp kéo dài tuổi thọ PC của bạn thêm vài năm, nhờ khả năng nâng cấp dễ dàng lên các chip AM5 trong tương lai. Hơn nữa, việc nâng cấp lên nền tảng AM5 không còn quá tốn kém nữa, khi cả bo mạch chủ và bộ nhớ DDR5 đều trở nên khá phải chăng.
Bo mạch chủ Gigabyte B650 Aorus Elite AX ICE
2. Bạn đã hết khe RAM hoặc M.2 (hoặc cả hai)
Khi bạn cần thêm dung lượng
Bạn có thể đã quyết định tiết kiệm một vài khoản tiền bằng cách chọn một bo mạch chủ micro-ATX chỉ với hai khe RAM hoặc một khe M.2 duy nhất, nghĩ rằng mình sẽ không bao giờ cần thêm RAM hoặc dung lượng lưu trữ, ít nhất là cho đến khi bạn xây dựng một PC mới. Tuy nhiên, với nhu cầu bộ nhớ ngày càng cao của các tựa game hiện đại và các ứng dụng đòi hỏi nhiều tài nguyên, cùng với việc dung lượng lưu trữ cạn kiệt nhanh hơn bao giờ hết, bạn có thể đang cảm thấy bất tiện với hai khe RAM và một khe M.2 hạn chế.
Tất nhiên, việc thay thế RAM và SSD hiện có bằng những loại có dung lượng lớn hơn là một lựa chọn, nhưng không phải lúc nào cũng hấp dẫn. Khi bạn muốn bổ sung thêm RAM hoặc dung lượng lưu trữ vào phần cứng hiện có, bạn sẽ buộc phải cân nhắc một bo mạch chủ mới với bốn khe RAM và các khe M.2 bổ sung. Điều này có thể trùng hợp với một bản nâng cấp nền tảng, nhưng nhiều người dùng với ngân sách eo hẹp đã mua bo mạch chủ cấp thấp vẫn có thể chuyển sang một bo mạch chủ tầm trung tốt để giải quyết vấn đề mở rộng.
Hình ảnh logo ROG trên bo mạch chủ chơi game ASUS ROG
1. Bạn muốn Wi-Fi tích hợp hoặc Ethernet tiên tiến
Tính năng mạng ngày càng quan trọng hơn bao giờ hết
Mặt sau của bo mạch chủ ASUS ROG Maximus Z690 Hero
Wi-Fi trên các bo mạch chủ đã trở nên phổ biến hơn nhiều so với nhiều năm trước. Khi tôi mua một bo mạch chủ B350 vào năm 2017, nó không có Wi-Fi cũng như Bluetooth, nhưng tôi hài lòng với kết nối Ethernet. Tuy nhiên, ngày nay, Wi-Fi tích hợp là một trong những tính năng cần thiết trên bất kỳ bo mạch chủ nào. Nếu bo mạch chủ 10 năm tuổi của bạn không có Wi-Fi, và bạn không hài lòng với hiệu suất của các USB Wi-Fi dongle hoặc card mở rộng, đây có thể là một dấu hiệu khác cho thấy bạn cần nâng cấp.
Ethernet ít khi là lý do chính để nâng cấp, vì ngay cả các bo mạch chủ cổ xưa cũng hỗ trợ tốc độ Gigabit. Tuy nhiên, nếu bạn đang lên kế hoạch biến chiếc PC cũ của mình thành một máy chủ NAS hoặc biến nó thành một phần của hệ thống lab tại nhà, bạn có thể mong muốn tốc độ 2.5GbE, 5GbE hoặc 10GbE. Điều này sẽ yêu cầu bạn phải nâng cấp lên ít nhất là một bo mạch chủ ngân sách hiện đại để đáp ứng nhu cầu kết nối mạng tốc độ cao.
Kết xuất trong suốt của một bo mạch chủ màu đen và xám, Asus Prime B650-Plus WiFi
Đôi khi, việc nâng cấp bo mạch chủ nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn
Bo mạch chủ có thể tồn tại rất lâu theo thời gian của phần cứng PC, nhưng việc thiếu hụt các tính năng nhất định có thể buộc bạn phải nâng cấp. Trong khi các chuẩn cũ kỹ như PCIe 2.0, hay việc thiếu khe RAM và M.2 là những lý do thuyết phục để chuyển sang một thiết lập mới hơn, thì ngay cả việc thiếu Wi-Fi tích hợp và một lộ trình nâng cấp rõ ràng cũng có thể đủ sức thuyết phục. Rất có thể, bo mạch chủ cũ của bạn đang mắc phải hầu hết, nếu không phải tất cả, những lý do này và cần được thay thế khẩn cấp. Một bản nâng cấp toàn bộ nền tảng hoặc cả chiếc PC có thể là lựa chọn dễ dàng hơn trong trường hợp của bạn, mang lại trải nghiệm công nghệ tốt hơn và sẵn sàng cho tương lai.