Việc mua các linh kiện PC đã qua sử dụng là một giải pháp tuyệt vời để tiết kiệm chi phí, cho dù bạn đang muốn tự mình lắp ráp một chiếc máy tính mới hoàn toàn hay chỉ đơn giản là tìm kiếm một vài nâng cấp. Thường thì, bạn có thể tìm thấy những giao dịch hời cho các sản phẩm flagship của thế hệ trước, với hiệu năng vẫn có thể cạnh tranh với các mẫu tầm trung hiện nay nhưng giá lại rẻ hơn đáng kể. Miễn là bạn biết cách bảo vệ bản thân trước khi mua linh kiện cũ, đây có thể là một thử thách thú vị và mang lại nhiều kinh nghiệm quý báu.
Tuy nhiên, không phải linh kiện PC cũ nào cũng giữ được giá trị như nhau, ngay cả khi người bán cung cấp thông tin chi tiết minh bạch và đưa ra mức giá tốt. Đôi khi, linh kiện bạn đang cân nhắc có thể đã lỗi thời hoặc không đáng để mua cũ chút nào. Hoặc trong những trường hợp khác, sản phẩm có thể không có bảo hành hay chính sách đổi trả, gây rủi ro nếu có sự cố xảy ra sau này. Nhiều người bán thậm chí còn không cho phép kiểm tra linh kiện trước khi bạn thanh toán.
1. Linh Kiện Đã Quá Lỗi Thời: Vô Giá Trị Theo Mọi Nghĩa
Các linh kiện PC thế hệ trước có thể mang lại hiệu suất cạnh tranh so với các sản phẩm tầm trung hoặc phổ thông hiện tại. Tuy nhiên, bạn không nên tìm kiếm quá sâu vào quá khứ khi cố gắng tiết kiệm tiền; điều này có thể dễ dàng phản tác dụng. Mua một chiếc card đồ họa cũ một hoặc hai thế hệ là ổn, nhưng săn lùng một sản phẩm đã 7 đến 10 năm tuổi, ngay cả khi đó là flagship của thời đại, thường là vô ích.
Đối với card đồ họa, việc mua một chiếc card dòng RTX 30 series cao cấp có thể hợp lý, vì bạn vẫn nhận được hiệu suất khá và quyền truy cập vào hầu hết các tính năng hiện đại. Tuy nhiên, việc mua một chiếc GTX 1080 Ti lại không còn nhiều ý nghĩa, vì card này thiếu nhiều tính năng mà các game thủ hiện đại coi là đương nhiên, như mesh shaders, ray tracing, Resizable BAR, driver cập nhật và công nghệ nâng cấp hình ảnh & tạo khung hình DLSS. Phần cứng cũ hơn, đặc biệt là những thứ đã lỗi thời, thường sẽ tiêu thụ điện năng cao và có nguy cơ hỏng hóc cao.
Ngay cả CPU quá cũ cũng có thể gây vấn đề, vì chúng thiếu hỗ trợ cho các tính năng và phần mềm hiện đại như Resizable BAR, Windows 11 và nhiều tính năng cụ thể của GPU. Bo mạch chủ cũ cũng có thể là một lựa chọn tồi nếu bạn định lắp đặt các ổ SSD M.2 hoặc cần hỗ trợ PCIe tốt nhất cho GPU và SSD hiện đại của mình. Khoản tiền bạn tiết kiệm được khi mua phần cứng đã qua sử dụng sẽ trở nên nhỏ bé so với những gì bạn có thể phải chi sau này khi không hài lòng với món đồ đã mua.
2. Khi Không Có Chính Sách Hoàn Trả Hoặc Bảo Hành
Khi giao dịch phần cứng đã qua sử dụng, nhiều người dùng có thể không mong đợi được trả lại hoặc thay thế, nhưng các trang web như eBay và Jawa vẫn cung cấp chính sách đảm bảo hoàn tiền nếu bạn không nhận được đúng món đồ đã trả tiền. Tuy nhiên, bạn không phải lúc nào cũng tìm thấy mình trên các trang này, vì Facebook Marketplace và Craigslist cũng là những nền tảng phổ biến đối với những người bán linh kiện PC cũ. Trên các nền tảng này, rất ít điều bạn có thể làm trong trường hợp bạn mua phải thứ gì đó không hoạt động hoặc có lỗi nghiêm trọng.
Các danh sách niêm yết card đồ họa RTX 3080 trên Facebook Marketplace, minh họa rủi ro khi mua linh kiện PC cũ không có bảo hành.
Mặc dù có rất nhiều người bán hàng uy tín, nhưng luôn tồn tại rủi ro bị lừa đảo khi bạn giao dịch mà không có sự bảo vệ của người mua. Nếu bạn tự tin về giao dịch, hoặc có thể chấp nhận rủi ro mất mát, thì đó lại là một câu chuyện khác. Nhưng đối với hầu hết mọi người, những tình huống này nên được tránh. Bạn có thể mất nhiều hơn những gì bạn có thể đạt được, và điều đó sẽ khiến bạn e ngại về phần cứng đã qua sử dụng trong tương lai.
3. Những Linh Kiện Không Đáng Mua Đã Qua Sử Dụng
Một số linh kiện PC khá an toàn để mua cũ, chẳng hạn như CPU, RAM, tản nhiệt khí, vỏ case và thậm chí cả GPU (nếu bạn có thể kiểm tra chúng). Hầu hết các linh kiện này không thực sự xuống cấp theo thời gian và không có quá nhiều điểm hỏng hóc. Mặt khác, các linh kiện như ổ cứng, bộ nguồn, bo mạch chủ và tản nhiệt nước thường nên tránh, trừ khi bạn hoàn toàn tin tưởng người bán.
Ổ cứng, dù là HDD hay SSD, đều dễ bị hỏng hoặc gặp lỗi sau nhiều năm sử dụng, và bạn cũng sẽ không tiết kiệm được nhiều khi mua chúng đã qua sử dụng. Tương tự, bộ nguồn (PSU) xuống cấp theo thời gian do các linh kiện bên trong bị hao mòn sau quá trình sử dụng căng thẳng. Các thành phần của bo mạch chủ như tụ điện và MOSFET có thể bị hao mòn, và việc chẩn đoán chúng không hề dễ dàng. Bạn có thể bất ngờ sau này khi phát hiện một cổng quạt hoặc cổng SATA bị lỗi. Tản nhiệt nước AIO có thể có các lỗi ngầm, tùy thuộc vào cách sử dụng của chủ sở hữu trước đó, vì vậy bạn nên tránh mua chúng đã qua sử dụng.
Việc mua mới một số linh kiện sẽ an toàn và dễ dàng hơn, ngay cả khi nó tốn kém hơn một chút. Bạn sẽ tránh được những bất ngờ khó chịu sau này và bảo vệ dữ liệu cũng như các linh kiện khác trong hệ thống khỏi hư hỏng.
4. Không Thể Kiểm Tra Linh Kiện Trước Khi Mua
Tôi đã may mắn gặp được một người bán sẵn lòng gặp tại nhà một người bạn để tôi kiểm tra chiếc GPU cũ của họ. Tuy nhiên, không phải ai cũng sẽ hợp tác như vậy. Một số người bán đơn giản là không muốn cho phép kiểm tra, hoặc họ không muốn vì những lý do đáng ngờ. Trong những trường hợp như vậy, bạn hoặc chấp nhận rủi ro, hoặc từ bỏ giao dịch, cho dù nó có vẻ tốt đến đâu. Nếu không có bảo hành cho linh kiện đã qua sử dụng, bạn sẽ không biết mình đang đối phó với điều gì vài tuần hoặc vài tháng sau đó.
Người bán có thể đã sử dụng GPU của họ để đào tiền ảo (mặc dù thời kỳ bùng nổ tiền điện tử đã kết thúc), ép xung CPU 24/7, hoặc họ có thể trắng trợn lừa đảo bạn bằng cách flash một vBIOS giả mạo. Việc không thể kiểm tra mọi thứ có thể hiểu được do lý do riêng tư hoặc an ninh, nhưng cách bạn tương tác với người bán sẽ cho bạn biết liệu họ có trung thực hay chỉ đang viện cớ. Nếu bạn không tự tin về những tuyên bố của họ về sản phẩm, tốt nhất là nên tìm người bán khác.
5. Giá Bán Không Chênh Lệch Quá Nhiều So Với Hàng Mới
Lý do lớn nhất để cân nhắc mua linh kiện đã qua sử dụng là tiết kiệm chi phí, nhưng bạn không nên theo đuổi mọi giao dịch chỉ giúp bạn tiết kiệm vài chục ngàn đồng so với mua mới. Bạn nên có một con số cụ thể cho tỷ lệ tiết kiệm tối thiểu mà bạn sẽ theo đuổi, có thể là 20% hay 50%; điều đó tùy thuộc vào bạn. Mấu chốt là phải có một lý do đủ lớn để cân nhắc một linh kiện cũ thay vì một linh kiện mới.
Ví dụ, bạn có thể tìm thấy một chiếc GPU thế hệ trước với giá khoảng 7 triệu đồng, nhưng với cùng mức giá đó, bạn có thể mua một chiếc GPU thế hệ hiện tại nhanh hơn và đi kèm với tất cả các lợi ích của một sản phẩm mới hơn. Hoặc, thị trường linh kiện cũ có thể đang là thị trường của người bán, với các GPU cũ được bán với giá đội lên rất nhiều. Ngay cả trong trường hợp này, việc chờ đợi một giao dịch tốt cho một GPU mới sẽ hợp lý hơn là trả giá quá cao cho một chiếc cũ.
Phần cứng PC đã qua sử dụng sẽ luôn hấp dẫn các tín đồ máy tính, nhờ vào sự phấn khích và khoản tiết kiệm chi phí khi tìm được một món hời. Tuy nhiên, khi giao dịch với những người bán linh kiện đã qua sử dụng, bạn cần liên tục đánh giá xem liệu mình có đang thực sự có được một giao dịch tốt hay đang bị lừa đảo. Khi bạn không thể tin tưởng người bán, không thể kiểm tra phần cứng trước khi mua, hoặc không có bất kỳ quyền lợi nào trong trường hợp có sự cố xảy ra, hãy mạnh dạn từ bỏ. Hơn nữa, hãy đảm bảo bạn không mua thứ gì quá cũ kỹ hoặc mang lại giá trị kém hơn so với việc mua mới cùng mức giá.